چاپ افست یکی از مرسوم‌ترین شیوه‌های چاپ است که تقریبا بر روی تمامی انواع کاغذ و مقوا قابل اجراست. هر یک از دستگاه‌های چاپ در این روش دارای ابعاد مشخصی است که به ترتیب عبارت‌اند از: ۲۵در۳۵، ۳۵در۵۰، ۵۰در۷۰، ۱۰۰ در ۱۴۰.
متداول‌ترین مدل چاپ افست به CMYK شهرت دارد که از ابتدای نام چهاررنگ اصلی فیروزه‌ای، ارغوانی، آبی و زرد به زبان آلمانی گرفته شده است. به لحاظ شیمیایی چاپ افست حاصل تقابل آب و مرکب برروی صفحه‌ای آلمینیومی است که اصطلاحا زینک نامیده می‌شود.
بنابراین در چاپ افست برای بازآفرینی یک تصویر رنگی، هر رنگ مرکب چاپ به پلیت مخصوص خود نیاز دارد. هر فرم چاپ توسط رنگ مربوط به خود به چاپ می‌رسد و در آخر محصول نهایی تبدیل به یک تصویر رنگی می‌شود.
فرایند چاپ افست چیست
ساده‌ترین شیوه برای توضیح فرآیند چاپ افست بدین صورت است:
- ابتدا آنچه باید چاپ شود به روی زینک منتقل می‌شود
- سپس با استفاده از مواد شیمیایی نوعی حساسیت روی زینک ایجاد کرده تا فقط عکس‌ها و نوشته‌ها مرکب را به خود جذب کنند.
- سپس زینک به روی استوانه یا غلطک اول قرار می‌گیرد که طرح آن در اثر فشار روی استوانه لاستیکی دوم قرار می‌گیرد و کاغذ سفید نیز روی استوانه سوم.
- نهایتا از برخورد استوانه جوهری دوم و استوانه مجهز به کاغذ طرح روی آن چاپ می‌شود.
لازم است که بدانید، روش چاپ افست مبتنی بر طراحی و ترسیم است، قسمتهای چاپ شونده و بدون چاپ، همگی در کنار هم و در یک سطح قرار دارند و فرم چاپ، پلیت (زینک) است که حامل قسمتهای چاپ شونده و بدون چاپ است.
مزایا و معایب چاپ افست
چاپ افست به لحاظ اقتصادی به‌صرفه‌ترین نوع چاپ به حساب می‌آید، زیرا ظرفیت تیراژ بالا را دارد و زینک‌ها به طور معمول تا تیراژ ۵۰۰۰۰ عدد را به خوبی چاپ می‌کنند.
این نکته را فراموش نکنید که غیر از چاپ دیجیتال تمامی انواع چاپ نیاز به کلیشه دارند اما تولید کلیشه افست سریع‌تر و ساده‌تر است.
از لحاظ کیفیت می‌توان گفت علی‌رقم پیشرفت‌ها و توسعه چاپ دیجیتال در سال‌های اخیر، چاپ افست هم‌چنان کیفیت و ماندگاری بیشتری بر روی کاغذ و مقوا دارد و به همین دلیل مشتریان خود را حفظ کرده است.
با وجود این که بسیاری از صنایع چاپ و بسته بندی چاپ افست را به مشتری پیشنهاد می‌دهند و ضمن در نظر گرفتن تمامی مزایای این نوع چاپ مواردی وجود دارد که باید با دقت بیشتری در مورد آن تامل شود.
بعنوان مثال اگر قصد چاپ جعبه پیتزا با مقوای دوبلکس را داشته باشید، به دلیل فشار غلطک‌ها بر روی مقوا ممکن است شکل خود را از دست بدهد و کارایی لازم را نداشته باشد، که برای این نوع به خصوص از مقوا چاپ فلکسو توصیه می‌شود.
مرکب‌دهی به قسمتهای تصویردار پلیت به دو صورت انجام می‌شود:
الف) روش معمول در 2 مرحله:
- ابتدا پلیت رطوبت‌دهی می‌شود
- نوردهای مرکب، عمل مرکب‌دهی را انجام می‌دهند.
ب) روش بدون رطوبت:
با استفاده از پلیت و مرکب خاص
نکته: پیش شرط لازم برای مرکب گیری مطالب چاپ شونده بر روی پلیت و یک چاپ کیفی عبارت است از: آغشته شدن صحیح پلیت توسط محلول آب و مرکب چاپ
مراحل مرکب‌گیری پلیت کدامند؟
- محلول رطوبت‌دهی، فقط قسمتهای بدون تصویر را آغشته می‌کند.
- نوردها مرکب را از مخزن مرکب تا روی پلیت انتقال می‌دهند.
لذا قسمتهای مرطوب شده (بدون تصویر) مرکب را نمی‌پذیرند در حالی که در همان زمان، قسمتهای تصویردار که مرطوب نشده‌اند، مرکب را جذب می‌کنند.
ماهیت تصاویر بر روی پلیت
- در چاپ افست بخش‌های چاپ شونده که جاذب مرکب هستند به دو حالت ترامه (تشکیل شده از نقاط) و غیر ترامه (تنپلات) همگی در یک سطح قرار دارند.
- اندازه نقاط (ترام‌ها) تعیین کننده میزان روشنایی روی کاغذ در بخش‌های مختلف تصویر چاپ شده است.
- در ناحیه نقاط ریزتر، انعکاس نور از سطح کاغذ بیشتر است.
- در ناحیه نقاط متوسط، انعکاس نور از سطح کاغذ در حد متوسط است.
- در ناحیه نقاط بزرگ‌تر، انعکاس نور از سطح کاغذ، ضعیف خواهد بود (تاریکی بیشتر)
- هر چقدر تعداد نقاط در واحد سطح بیشتر باشد، جزئیات بیشتری قابل مشاهده خواهند بود.
بنابراین رعایت زاویه صحیح در مرحله ترام گذاری (پیش از چاپ) برای هر رنگ، باعث ایجاد گل ترام در نقاط هافتون تصویر چاپ شده خواهد شد. نقاط ترام در چاپ 4 رنگ ممکن است کنار هم و قسمتی (یا حتی کاملا) روی هم چاپ شوند. چشم انسان قادر به مشاهده مجموعه‌ای از اختلاط رنگ‌های افزایشی و کاهشی است.
زاویه ترام در چاپ افست
یک ترام گذاری صحیح و متقارن یک ساختار مرتب و تکرارپذیر دارد. در ترام گذاری برای یک تصویر 4 رنگ، برای پیش‌گیری از مشکل پیچازی بایستی هر رنگ به طور جداگانه ترام گذاری شود.
پیچازی به شکل‌گیری تداخل نامناسب ترام‌ها به گونه‌ای که برای چشم بیننده اختلال ایجاد کند، گفته می‌شود.
زوایای استاندارد ترام گذاری عبارتند از : 0 – 15 – 45 – 75 درجه، به دلیل قدرت بصری کمتر، غالبا رنگ زرد در زاویه 0 یا 90 درجه اعمال می‌شود.
اختلاف زاویه 30 درجه همواره رعایت می‌شود. رنگ c در زاویه 15 و رنگ m در زاویه 75 درجه اعمال می‌شود. با توجه به قدرت رنگی و تاثیر بصری رنگ k، در زاویه 45 درجه اعمال می‌شود.
سیر تکاملی چاپ افست
- لیتوگرافی (چاپ سنگی)
- افست پارچه نوردی
- افست آب و الکلی (alcolor)
- افست خشک (waterless)
